Alfred (62) werkt bij een grote organisatie, op dezelfde afdeling als Thomas (31) en een aantal andere medewerkers. Vanwege toegenomen concurrentie staat de organisatie onder druk en liggen de marges onder vuur. Recent zijn twee medewerkers vertrokken en hun functies worden niet meer ingevuld, om kosten te besparen. Het team moet meer bereiken met minder mensen. Maar hoe gaan de mensen dat opvangen? Kunnen Alfred en Thomas de toegenomen werkdruk aan? Bij wie moet hun manager of HR een extra oogje in het oog houden, vanwege een hoger risico op burnout of overbelasting?

Burn-out kost miljarden per jaar

In 2018 hadden bijna 1,3 miljoen Nederlandse werknemers burn-outklachten. De kosten van werkstress gerelateerd verzuim zijn opgelopen tot 2,8 miljard euro per jaar. Dit blijkt uit de factsheet ‘Werkstress’ die TNO in november 2019 presenteerde. Deze factsheet laat zien dat 45% van de werknemers vindt dat er maatregelen nodig zijn tegen werkstress. Maar welke maatregelen? Kunnen alle medewerkers gelijk worden behandeld? Of hebben oudere medewerkers zoals Alfred andere hulp nodig dan jongeren zoals Thomas?

Hebben jongere medewerkers andere begeleiding nodig dan ouderen bij stress en werkdruk?

Jongeren of senioren: wie loopt meer risico?

Hoe zit het met ouderen versus jongeren, met Alfred en Thomas, als het gaat om werkdruk? Is Alfred vanwege zijn hogere leeftijd een risico-geval? Kan hij minder goed omgaan met een hoger tempo en stress? Of speelt er misschien iets heel anders, iets dat de meeste werkgevers over het hoofd zien? Wie loopt de meeste risico’s? En hoe kan een werkgever ze adequaat begeleiden?

Om daar antwoord op te krijgen, moeten we kijken naar de ‘Nationale Werkdruk & Zacht Werken monitor 2019’. Dit onderzoek, dat verscheen in november 2019, laat onder meer zien hoe het zit met oudere (55+) en jongere werkenden (tussen 18 en 35) als het gaat om burn-out, werkdruk en te hard werken.

De verrassende worsteling van de jongeren

Hebben ouderen meer last van klachten vanwege hard werken en een hoog werktempo? Opvallend genoeg niet. Het onderzoek laat zien dat het juist de jongere werkenden zijn van 18 tot en met 35 jaar oud die worstelen met hard werken. De cijfers zijn hierin onverbiddelijk.

Jongeren worstelen met hun eigen energie

De monitor laat zien dat jongeren meer worstelen met hun eigen energie rond hun werk. Jongere leeftijdsgroepen hebben vaker last van een middagdip tijdens het werk dan mensen van oudere leeftijd (50% van de jongeren versus 25% van de hogere leeftijdsgroep). Ook voelt de jongere leeftijdsgroep zich vaker moe en uitgeblust na thuiskomst van het werk (60% versus 46% van de 55+-ers). Daarnaast belanden ze vaker in kleine verslavingen na het werk (49% versus 26%).

Jongeren voelen zich vaker machteloos

De zacht-werken-monitor laat zien dat jongeren zich vaker machteloos voelen als het gaat om problemen in het werk, of de energie die hun werk kost. Zij geven vaker aan dat ze er zelf niets aan kunnen doen dat hun werk ze energie kost (71% versus 54% van de 55+-ers). Ook geven de jongeren aan dat ze minder vaak iets kunnen doen aan problemen die anderen veroorzaken (51% versus 33%). Daarnaast geven ze vaker aan dat anderen bepalend zijn voor hun energie tijdens hun werk (61% versus 41%).

Jongeren ervaren minder zingeving

Werkstress gaat niet alleen om belasting, maar het gaat ook om belastbaarheid en zingeving. Ervaren mensen meer relevantie van hun werk, dan is de belastbaarheid vaak hoger. Maar helaas scoren jongere werkenden ook hier negatiever. De oudere leeftijdsgroep geeft iets vaker aan dat hun werk belangrijk is voor andere mensen, dan de jongere groep (95% van de ouderen, versus 87% van de jongeren). Ook geeft de oudere groep minder vaak aan dat hun werk zinloos voelt (9% van de ouderen, versus 20% van de jongeren).

Kortom: Jongeren hebben meer last van middagdips, zijn vaker moe en uitgeblust na het werk, en belanden vaker in kleine verslavingen na het werk. Ook hebben jongeren vaker het gevoel dat ze niets kunnen doen aan dat hun werk energie kost. Verder geven jongeren vaker aan dat ze niets kunnen doen aan problemen op hun werk die anderen veroorzaken. Daarnaast geeft deze groep vaker aan dat anderen bepalend zijn voor hun energie tijdens hun werk en dat ze daar zelf minder invloed op hebben.

Moeten jongeren een meditatie-cursus doen?

Jongeren ervaren meer werkgerelateerde stress. Is het daarom goed om hen ontspanningsoefeningen aan te bieden? Dat zorgt slechts deels voor een oplossing. De zacht-werken-monitor laat zien dat jongeren zich al bewust van het belang van ontspanning. De groep tussen 18 en 35 doet vaker meditatie of ontspanningsoefeningen tijdens het werk dan mensen boven de 55 oud (5% van de ouderen versus 22% van de jongeren). Ontspanningsoefeningen en meditatie alleen lijken niet de oplossing voor de werkdruk die jongeren ervaren. Wat is wel een oplossing?

Jongeren moeten nog uitvinden welk werk bij ze past

Waarom is hard werken juist voor de jongere groep op de arbeidsmarkt zo’n uitdaging? Dat heeft verschillende oorzaken. Een belangrijke reden is dat jongeren aan het begin van hun loopbaan staan en nog moeten uitvinden welk werk past bij hun talenten en persoonlijkheid.

Een belangrijk advies daarbij: Jongeren kunnen meer doen van wat ze energie geeft. Natuurlijk doe je zoiets in overleg met je leidinggevende of collega’s. De zacht-werken-monitor laat overigens zien dat de overgrote meerderheid van de mensen zich gesteund voelt door collega’s en leidinggevenden. Er is ruimte om in gesprek te gaan: wat geeft je energie en wat kost je energie? Juist zulke keuzes zijn belangrijk in het begin van je loopbaan. Jongeren groeien op deze manier sneller door naar werk dat bij ze past en waarin ze een waardevolle bijdrage leveren.

Jongeren ontspannen met schermen

Werkstress heeft niet alleen te maken met zwaar fysiek werk. Juist beeldschermwerk eist zijn tol. Het onderzoek van TNO laat zien dat 60% van de medewerkers bijna de gehele dag gebruik maakt van de pc of smartphone voor communicatie. Bovendien is 47% van de medewerkers buiten werktijd altijd bereikbaar. Medewerkers die een informatie-overload ervaren of ICT gebruiken op het werk verzuimen 2x zo vaak vanwege werkstress vergeleken met andere medewerkers.

De toegenomen informatieoverload en intensief beeldschermwerk maakt jongeren extra kwetsbaar. Zij zijn namelijk precies de groep die ook in de vrije tijd graag beeldschermen gebruikt. Sociale media, Netflix of games worden door de jongere werknemers gebruikt om in de avonduren te ontspannen. Maar ontspant je hoofd nog echt, als je het na een drukke werkdag opnieuw blootstelt aan een bombardement van indrukken en impulsen?

Jongeren zijn nog minder ervaren in het managen van de eigen energie

De zacht-werken-monitor laat zien dat jongeren nog minder ervaren zijn in het managen van hun eigen energie tijdens de werkdag. Ze hebben meer energie dan senioren, maar zetten die energie niet altijd handig in. Daardoor hebben ze bijvoorbeeld meer last van middagdips.

Oplossingen voor jongeren

Wat kunnen jongeren daar zelf aan doen? Jongeren kunnen slimmere keuzes maken als het gaat om de eigen energie. Werk niet urenlang door achter een scherm, maar neem op tijd een micro-pauze, zodat je weer oplaadt. Juist als je te hard werkt, overzie je het werk niet meer en kun je moeilijk prioriteiten stellen. Je komt zo terecht in een vicieuze cirkel van overbelasting.

Wat kunnen werkgevers of leidinggevenden doen om jongeren hierin te ondersteunen? Veel! Je eigen energie managen tijdens de werkdag is namelijk niet iets dat je er zomaar even bij doet. Het vereist harde skills zoals reflectie op jezelf en je werk, en een hoog lichaamsbewustzijn. Juist dat laatste is lastig als je de hele dag achter schermen zit of veel in je hoofd werkt. Luisteren naar je energie doe je door te luisteren naar je lichaam. Dat moet je trainen. Je begint niet ongetraind aan een marathon, daar werk je in stapjes naar toe. Zo zouden jonge kenniswerkers ook begeleidt moeten worden in het leren luisteren naar hun eigen energie, zodat ze kunnen toewerken naar topprestaties in hun werk zonder op te branden.

Niet alleen kommer en kwel: zacht werken is leuk

De Nationale Werkdruk & Zacht Werken monitor laat zien dat het niet alleen kommer en kwel is als het om werken gaat. Hard werken is niet nodig, het kan ook anders: door zacht te werken. Dat is niet luieren of niksen. Zacht werken is je energie bewust inzetten in je werk, waardoor je meer bereikt. Niet door harder te werken, maar door slimmer te werken met meer flow. Een respondent van het onderzoek vertelt hoe zacht werken voelt: “Heerlijk! Oneindige energie, blij, ik krijg de beste ideeën en heb echt het gevoel dat ik verschil kan maken.”

Kunnen mensen zacht werken, dan zorgt werk voor plezier en zingeving. Zo geeft 80% van de beroepsbevolking aan dat ze in staat zijn hun talenten in te zetten in hun werk en voor maar liefst 79% geeft werk een fijn gevoel, terwijl 87% plezier heeft in het werk.

Zacht werken kun je leren

Zacht werken is geen talent. Het heeft ook niets te maken met wat je werkgever voor je regelt. Zacht werken heeft te maken met de keuzes die je maakt en je persoonlijke energie. Het is iets waar je zelf de verantwoordelijkheid voor moet nemen, dat kan niemand anders voor je doen. Hard werken overkomt je, zacht werken moet je leren en trainen. Het is daarom niet toevallig dat juist de jongere werknemers meer worstelen met werkdruk: zij moeten dit nog ontdekken.

Hard werken overkomt je, zacht werken moet je leren en trainen.

Zacht werken leren met je team of organisatie

Kunnen organisaties daarbij helpen? Zeker. Zacht werken kun je zelf doen, maar het kan ook met je team, afdeling of organisatie-breed. Je kunt zelfstandig een online programma volgen of boek over zacht werken lezen, maar je kunt ook met je team een workshop volgen en samen aan de slag, of een organisatie-breed traject starten.

Ook kunnen mensen in een persoonlijk traject begeleidt worden, in precies die aspecten die voor hun werk relevant zijn. Zoals een marathonloper met zijn trainer volgens een schema toewerkt naar een topprestatie, zo kan een medewerker zo leren om met zacht werken beter te presteren. Meer bereiken met minder stress en meer energie.

Medewerkers kunnen zelf zacht werken leren, maar leidinggevenden of HR kan ook het voortouw nemen, om burnout en hoge kosten te voorkomen. Bij zacht werken gaat het juist om meer presteren, maar dan op een ontspannen manier waarbij de talenten van mensen tot hun recht komen. Dat is in het belang van iedereen: ook de organisatie profiteert hiervan.

Met hun afdeling hebben Alfred en Thomas een zacht-werken-workshop gevolgd en ontdekt ze wat hen energie geeft en kost. Hoewel Thomas door de organisatie als high-potential is aangemerkt, zag zijn leidinggevende risico’s op burn-out. Met een kort coachingstraject kreeg Thomas extra hulp. Hij ontdekte welke overleggen hem veel energie kosten en hoe hij daar handiger mee om kan gaan. Nu bereikt hij meer, dat kost hem minder energie en hij draagt ook nog eens meer bij aan zijn afdeling.